مهندسی ارزش سیستمی برای استفاده در مواقعی که به نتایجی بهتر از شرایط عادی نیاز داریم
معرفی مهندسی ارزش
امروزه پروژه ها / تولید محصولات / ارائه خدمات به دلیل پیچیدگیهای موجود، با اتلاف حجم انبوهی از منابع همراه است. در بسیاری از موارد این فعالیت ها با تخصصهای متنوع و از همه مهمتر با طراحیهای نامناسب، در مسیر دستیابی به اهداف خود دچار فراز و نشیب های بسیاری شده و در چارچوب زمان، هزینه و حتی کیفیت تعیین شده به نتیجه نمیرسند.
در این میان مهندسی ارزش یکی از راهکارهایی است که با روشی سیستماتیک و باتکیه بر خلاقیت، کار تیمی و کارکرد گرایی، ضمن بررسی موشکافانه پروژه / محص.ل / خدمت، فرصتهایی را برای اصلاح و بهبود در ابعاد زمان، هزینه و کیفیت فراهم میآورد. این روش نزدیک به 70 سال است که در دنیا مورد استفاده قرار گرفته و با وجود گذشت زمان طولانی از آغاز آن، اکنون به عنوان یکی از 10 روش برتر در فعالیتهای فنی مهندسی در ایالات متحده آمریکا از آن یاد میشود.
مهندسی ارزش تکنیکی مدیریتی است که تلاش دارد ضمن افزایش کارکرد پروژه / محصول / خدمت، هزینه آن‌ها را کاهش دهد. اکنون در کشورهای جهان، مهندسی ارزش را در تمامی حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. در کشور ما نیز این تکنیک مدیریتی در صنایع، طرح های عمرانی و خدماتی به اجرا در آمده و حتی سازمان برنامه و بودجه استفاده از مهندسی ارزش را بر روی کلیه پروژههای تملک دارایی و سرمایهای با بیش از سیصد میلیارد ریال لازم‌الاجرا کرده است. سازمانها و مجموعهها از قبیل شرکتهای تولیدی، خدماتی، توسعه ای و پیمانکاری در بخش دولتی و خصوصی نیازمند بکارگیری این سیستم هستند تا در سایه آن بتوانند مقادیر قابل توجهی در هزینه های فعالیت ها صرفه جویی کنند.
در یک بررسی اجمالی میتوان اذعان کرد مهندسی ارزش در ایران فاصله زیادی تا تعریف به عنوان یک جزء از پروژههای جاری کشور دارد. این امر را اولا آمارهای داخلی و ثانیا آمار تطبیقی با تعداد پروژههای مهندسی ارزش آمریکا، ژاپن و حتی عربستان تاکید مینماید.
مهندسی ارزش روشی سیستماتیک، نظام‌یافته و مبتنی بر خلاقیت و کارگروهی برای حل مسأله، کاهش هزینه و بهبود عملکرد و کیفیت پروژه‌ها، محصولات و فرآیندها است. مهندسی ارزش به کمک گستره وسیعی از دانش و تجربیات متخصصین و با تمرکز بر کارکردهای پروژه، محصول یا فرآیند نتایج قابل اجرا برای بهبود را به سرعت ارایه میکند.
بر اساس تعریف مؤسسه بین‌المللی مدیریت پروژه، مهندسی ارزش نگرشی خلاق به منظور بهینه‌سازی هزینه‌های چرخه عمر، صرفه‌جویی در زمان، افزایش سود، بهبود کیفیت، افزایش سهم بازار، حل مشکلات و استفاده بهینه از منابع می‌باشد.
بر اساس تعریف سازمان برنامهریزی و بودجه، مهندسی ارزش کاربرد سازمان‌یافته فنون شناخته شده‌ای است که برای بررسی عملکرد یک محصول و یا خدمت مورد استفاده قرار می‌گیرد و با استفاده از فکر خلاق به منظور تأمین کارکرد مورد نیاز برای تحقق اهداف طرح به طور مطمئن و با کمترین هزینه دوران عمر و با حفظ و یا ارتقای کیفیت و حفظ ایمنی و ویژگی‌های زیست‌محیطی می‌باشد.
استاندارد اروپایی مدیریت ارزش را این گونه تعریف میکند: " مدیریت ارزش شیوهای است برای مدیریت، که با استفاده صحیح از منابع انسانی، توسعه مهارتها و ترویج هم افزائی و خلاقیتها به دنبال بیشینه نمودن کارآئی سازمان است."
سازمان مدیریت ارزش در استرالیا مدیریت ارزش را این‌گونه تعریف میکند: "مدیریت ارزش فرآیندی تحلیلی و ساختاریافته می‌باشد که با حصول اطمینان از کارکردهای لازم با کمترین هزینه ممکن و با حفظ سطح کیفیت و کارکرد سعی در راضی نگه‌داشتن مشتری داشته و برای هر چه بیشتر نمودن ارزش تلاش میکند."
در بیان تفاوت بین مدیریت ارزش و مهندسی ارزش باید گفت: مدیریت ارزش در پی انتخاب درست فعالیت و مهندسی ارزش به دنبال انجام درست فعالیت است. در مهندسی ارزش تحقق کارکردهای تعریف شده با حداقل هزینه (یا هزینه دوره عمر) دنبال می شود، ولی در تعریف مفهوم واقعی ارزش، تعیین اهداف و حصول اطمینان از کارآئی راه حلهای ارائه شده در تحقق اهداف مورد نظر هدف اصلی فرایند مدیریت ارزش است. جهت گیری مدیریت ارزش یافتن پاسخ پرسشهایی است که با “چرا” آغاز میشوند در حالیکه مهندسی ارزش بر یافتن پاسخ در باره سوالاتی درباره ” چگونگی ” تمرکز دارد.
به‌کارگیری متدولوژی ارزش در مراحل آغازین برنامهریزی مفهومی یک برنامه،پروژه، محصول یا خدمت جدید، برنامهریزی ارزش نامیده میشود. در این مرحله طراحی مفهومی هنوز قطعی نشده و میتوان تکنیک‌های بهبود ارزش، به ویژه نمودار تحلیل کارکرد را برای انتخاب جهت بهینه و اولیه پیشبرد طراحی مورد استفاده قرار داد.
بر اساس تعریف سازمان برنامه و بودجه، برنامهریزی ارزش با همان مفهوم مهندسی ارزش است که، در مرحله برنامهریزی، مرحله اولیه، مرحله مفهومی و امکان‌سنجی طرح کاربرد دارد.
